Wat is beslag?

Beslag voor een schuld mag wettelijk alleen worden gelegd door een deurwaarder. De Officier van Justitie kan ook beslag leggen indien geld of goederen door middel van criminele activiteiten zijn verkregen. Dit gaat via de Officier van Justitie zelf, al dan niet met behulp van de politie.
Een andere vorm van beslag is het algemene beslag uit het Faillissementsrecht. Wanneer een natuurlijk persoon of een bedrijf door de faillissementsrechter failliet wordt verklaard, ontstaat door het uitspreken van het faillissementsvonnis een algemeen beslag op alle goederen van de failliet. Ook het inkomen of de uitkering van de debiteur vallen onder het algemeen beslag. De door de rechtbank aangestelde curator is vervolgens alleen bevoegd om over de bezittingen te beschikken die onder het algemeen faillissementsbeslag vallen. Deze bezittingen vallen in de faillissementsboedel en de schuldenaar zelf heeft vanaf dat moment geen enkel bezit of inkomen meer.
Beslag kan ook gelegd worden door deurwaarders van de gemeente of van de belastingdienst. Er zal eerst een dwangbevel voor de openstaande belastingaanslag worden uitgevaardigd, waarmee de belasting- of gemeente deurwaarder beslag mag leggen. Tegen een dergelijk beslag van overheidswege staat verzet bij de rechtbank open. Hiervoor is bijstand van een advocaat noodzakelijk.
Het meest voorkomende beslag is echter het civielrechtelijk beslag dat haar wettelijke grondslag vindt in het Wetboek voor Burgerlijke Rechtsvordering. Als een deurwaarder beslag legt, mag de eigenaar van het goed dat in beslag is genomen, niet meer zelf over het goed beschikken. De eigenaar mag het goed niet verkopen, weggeven, verplaatsen, uitlenen of anderszins. Zolang er beslag ligt op goederen bepaalt de deurwaarder wat er mee gebeurt. De rechter houdt hier toezicht op en afhankelijk van het soort beslag en de reden waarom er beslag is gelegd, wordt het goed in eigendom overgedragen. In de meeste gevallen wordt beslag gevolgd door verkoop van het goed om de schuld waarvoor de deurwaarder beslag heeft gelegd, te voldoen.
Een andere reden om civiel beslag te leggen, doet zich voor indien u meent rechthebbende te zijn op een goed dat zich bij een ander bevindt. Bijvoorbeeld een huis of een auto. Door middel van een dergelijk beslag – tot verkrijging van een recht – probeert u om het goed in uw bezit te krijgen waar u recht op heeft (maar dat zich bij iemand anders bevindt). U heeft een huis gekocht volgens een koopovereenkomst, maar de vorige eigenaar wil het huis niet notarieel leveren. U legt dan bij het kadaster beslag op het eigendomsrecht van het huis. Of u gaat scheiden en uw ex weigert de auto of de boot die volgens het echtscheidingsvonnis u toekomt, af te geven. U laat dan de deurwaarder beslag leggen op de boot of de auto bij uw ex-partner.
Civielrechtelijk zijn er twee soorten beslag te onderscheiden. Executoriaal beslag en conservatoir beslag. In beide gevallen moet er een wettelijke basis zijn uit hoofde waarvan er beslag kan worden gelegd.

Executoriaal beslag

Executoriaal beslag houdt in dat de beslaglegger reeds beschikt over een titel (zoals een vonnis, een dwangbevel, een notariële grosse of een proces-verbaal van een rechter). In de titel is het vorderingsrecht van de beslaglegger vastgelegd. In de titel staat bijvoorbeeld dat de schuldenaar een geldsom aan de beslaglegger moet betalen. Daarover valt achteraf in de meeste gevallen weinig discussie meer te voeren. De rechter heeft immers al inhoudelijk naar de vordering gekeken en de schuld vastgesteld. Als de schuldenaar na betekening van de titel weigert om de schuld te betalen, mag de beslaglegger deze schuld middels beslag innen. Door middel van het uitwinnen van het executoriaal beslag door de deurwaarder, wordt de vordering waarvoor de titel is afgegeven, geïncasseerd.
Bij executoriaal beslag uit hoofde van een vonnis, notariële akte of proces-verbaal van de rechter, is van belang dat de deurwaarder altijd beschikt over de zogenaamde ‘grosse’. Zonder deze grosse mag de deurwaarder geen beslag leggen. U kunt de grosse herkennen aan de woorden ‘IN NAAM DES KONINGS’. Dit moet altijd voorop de titel staan. En achteraan op de laatste pagina van de titel staat vervolgens ‘voor grosse afgegeven’ met de handtekening van de rechter of de notaris. De deurwaarder mag alleen beslag leggen indien hij de originele grosse in zijn bezit heeft. Wil een deurwaarder bij u thuis beslag leggen op uw spullen, vraag hem om u de originele grosse te tonen. Heeft hij deze niet bij zich, dan mag hij geen beslag leggen op uw spullen thuis.

Conservatoir beslag

In geval van conservatoir beslag staat de juistheid van de vordering van de beslaglegger nog niet vast en dient er na de beslaglegging een procedure te worden gevoerd tussen de beslaglegger en de eigenaar van het beslagen goed. In deze procedure bepaalt de rechter of de vordering van de beslaglegger klopt en of het beslag mag blijven liggen. Indien de rechter in het vonnis de vordering van de beslaglegger bekrachtigt, gaat het conservatoir beslag van zelf over in een executoriaal beslag en mag de deurwaarder van de beslaglegger het goed waarop conservatoir beslag is gelegd, verkopen.
Om conservatoir beslag te mogen leggen, is altijd vooraf toestemming van de voorzieningenrechter vereist. De voorzieningenrechter kijkt globaal of er een rechtsgrond voor het beslag is en geeft vervolgens toestemming (verlof) aan de beslaglegger om conservatoir beslag te leggen op de zaken waarvoor het verlof is aangevraagd. De rechter zal hierbij de voorwaarde stellen dat binnen een bepaalde termijn de procedure in hoofdzaak moet worden opgestart. In de procedure in hoofdzaak wordt vervolgens door de rechter bepaalt of de vordering waarvoor het conservatoir beslag is gevraagd juist is en het beslag in stand blijft. Verzuimt de beslaglegger om binnen de door de voorzieningenrechter gestelde termijn de procedure in hoofdzaak aanhangig te maken, dan vervalt het conservatoir beslag van rechtswege. De schuldenaar mag dan weer zelf over het in conservatoir beslag genomen goed beschikken. Conservatoire beslagen worden meestal gelegd op bankrekeningen of op onroerende zaken. In sommige gevallen wordt er door een schuldeiser conservatoir loonbeslag gelegd. De schuldenaar moet hierover wel worden gehoord in de verzoekschriftprocedure omdat dit een redelijk ingrijpend conservatoir beslag betreft.
In andere gevallen wordt de schuldenaar ten laste van wie het verlof tot conservatoir beslag wordt gevraagd, niet vooraf door de rechter gehoord. De doelstelling van conservatoir beslag is immers om als ‘verrassing’, dus zonder dat de debiteur het van te voren weet, beslag te leggen. De schuldenaar kan dan niet vooraf zijn bankrekening leeg halen of zijn auto snel verkopen. Conservatoir beslag mag ook ’s-avonds of in het weekend worden gelegd als dit nodig is om het verrassingseffect te bereiken. Bijvoorbeeld op een (buitenlands) schip dat in de haven ligt en op elk moment kan uitvaren.

Beslag aanvechten

Wilt u beslag aanvechten omdat u het er niet mee eens bent, neem eerst met Sociaal Verhaal contact op. Wij bespreken vrijblijvend met u of het zinvol is dat u een beslag van de deurwaarder aanvecht en op welke wijze u succesvol beslag kunt aanvechten of kunt voorkomen. Afhankelijk van uw inkomenspositie en de vordering waarvoor beslag is gelegd, kan dit gratis. Van belang is dat u niet lukraak zelf een advocaat inschakelt, zonder dat u vooraf duidelijke afspraken maakt over de kosten van het aanvechten van beslag. U kunt dan voor vervelende verrassingen komen te staan. Sociaal Verhaal ziet er op toe dat u niet teveel aan een advocaat betaalt, als dit gratis kan of niet nodig is.