Chaotische start energietoeslag;
gebrek aan geld & eenduidigheid.

De stijgende energieprijzen gelden landelijk, en zijn onderhevig aan wereldmarkten. Maar het kabinet laat gemeenten een lokale regeling voor de energietoeslag optuigen. Zonder een door de Tweede Kamer goedgekeurde basis. De uitvoering oogt met de dag chaotischer.

Lokale bestuurders trokken gisteren in Nieuwsuur aan de bel. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) onderschreef daarna wat haar leden voor de camera vertelden: het is niet genoeg, waarmee Den Haag op de proppen komt. ‘Als het kabinet wil dat wij iedereen helpen, graag. Dag en nacht willen we dat doen. Maar dan moeten ze wél de rekening betalen,’ zei de Rotterdamse wethouder Michiel Grauss.

TE WEINIG GELD

Gemeenten krijgen te weinig geld van het Rijk om alle huishoudens met een inkomen tot 120 procent van het minimumloon energiecompensatie van 800 euro te verstrekken, zo luidde de boodschap. Rotterdam zegt met een gat te zitten van minstens 4,3 miljoen. Volgens de VNG is er in de toezegging van bijna 680 miljoen euro rekening gehouden met 800.000 arme huishoudens, die ieder 800 euro krijgen (640 miljoen in totaal). Plus 37 miljoen aan uitvoeringskosten.

Nieuwsuur rapporteerde dat het niet om 800.000 huishoudens gaat binnen deze groep, maar feitelijk volgens het CBS om 981.000 huishoudens. Minister Schouten voor Armoedebeleid wees er in reactie op dat de onderschatting die ze hanteert, is vastgesteld in overleg met de VNG. Hierbij is ervan uitgegaan dat gemeenten niet alle arme gezinnen zouden kunnen bereiken. Vaak laat een deel van de rechthebbenden steun onbenut, bijvoorbeeld uit onbekendheid, dat is wel zo. Het ‘verzilveringsprobleem’ heet dat in beleidsjargon.

NIET ZO ONBEKEND

Maar hier wreekt zich dat de energietoeslag niet meer zo onbekend is. Het gaat voor veel mensen bovendien om een fors bedrag, met andere woorden: degenen die er recht op hebben, kunnen naar verwachting niet zonder. En de kwestie komt dagelijks langs in het nieuws. De gecalculeerde gok van de minister, hoe zorgvuldig ook, lijkt zo uit te draaien op een miskleun.

Sterker, het ‘verzilveringsprobleem’ kan in dit geval weleens een heel andere betekenis krijgen, waarbij de regeling indirect méér gaat kosten dan de overheid strikt genomen zou mogen verwachten. Zoals de opstellers van uitvoeringrichtlijnen in opdracht van het ministerie al opmerkten, kan het gaan wringen als de ene inwoner 800 euro krijgt toebedeeld, terwijl de buren met één euro meer op hun loonstrook volledig buiten de boot vallen.

GEMEENTE BESLIST

Waar dezelfde ‘energiearmoede’ speelt, vallen zulke arbitraire verschillen niet te verdedigen. En zo ontstaat voor de overheid nóg een kostenpost, een die als het ware meelift op de energietoeslag. Wie gaat de rekening daarvan betalen? Voor de ‘net-niet-rechthebbenden’ kan een gemeente de bijzondere bijstand aanboren, zegt de richtlijn. Kán. Niets moet.

Die vrijheid komt terug bij tal van afwegingen in de regeling voor de energietoeslag. Gemeentebesturen die de compensatie maar onzin zouden vinden, mogen er wat het kabinet betreft zelfs geheel van afzien: ‘De gemeente heeft de bevoegdheid om in 2022 een eenmalige energietoeslag toe te kennen aan huishoudens met een laag inkomen; het betreft dus geen verplichting.’

OM TE BEKNIBBELEN

Hoewel het Rijk een vrij generieke invoering naar voren schuift als de beste manier, houden gemeenten allerlei mogelijkheden om te beknibbelen op de toeslag. De autonomie van gemeenten, waarover nog weleens een discussie woedt, wordt in dit opzicht gerespecteerd. Al laat zich na de tv-uitzending van vrijdagavond raden waarom dat gebeurt – om de regeling binnen het te krappe budget uit te kunnen voeren.

De minister stond de afgelopen tijd onder grote druk om het uitkeren van de energietoeslag mogelijk te maken, en passeerde hiervoor uiteindelijk het parlement. De Tweede Kamer staat nog aan het begin van de behandeling van de wijziging van de Participatiewet die de basis vormt. Kamerlid Pieter Omtzigt, die het toeslagenschandaal van de Belastingdienst aan het rollen bracht, is ontstemd over die volgorde: ‘Het kabinet neemt hier een enorm risico. Dit gaat in een uitvoeringsschandaal eindigen.’

Bron: www.gemeente.nu