Falende deurwaarder vaak licht gestraft’

Dit blijkt uit een analyse door Vereniging Sociaal Verhaal van alle uitspraken in 2018 van de Kamer voor Gerechtsdeurwaarders, de tuchtrechter voor gerechtsdeurwaarders. Sociaal Verhaal helpt mensen met een kleine portemonnee met gratis juridisch advies bij gerechtelijke problemen zoals uitzettingen, energie afsluitingen en uitkeringsproblemen.

Deurwaarders drukken mensen met schulden nogal eens dieper in de problemen, zo leren de uitspraken van de tuchtrechter. Een bloemlezing uit de klachten: niet of te laat te veel geïnde bedragen terug betalen, zonder toestemming van alimentatie van een kind vorderen, ten onrechte dreigen dat er gevangenisstraf kan worden opgelegd en het onterecht leggen van bankbeslag.

In 2018 behandelde de Kamer voor Gerechtsdeurwaarders 287 zaken, waarvan 136 klachten tegen deurwaarders – in andere gevallen ging het om bezwaren tegen beslissingen en wrakingsverzoeken -. Of dat veel is, is maar net hoe je het bekijkt. Wel als je het vergelijkt met het aantal deurwaarders: in januari 2018 waren er 796 gerechtsdeurwaarders werkzaam, in ongeveer 160 kantoren. Daar staat tegenover dat die deurwaarders samen meer dan 2 miljoen ‘ambtshandelingen’ verrichten, zoals het aan huis brengen van dagvaardingen en het leggen van bankbeslagen.

Vereniging Sociaal Verhaal is dan ook niet zozeer kritisch over de hoeveelheid klachten, maar over de afhandeling ervan. Van de klachten werd bijna tweederde gegrond verklaard, maar de straffen zijn volgens Rogier Mulder van Vereniging Sociaal Verhaal ‘zeer licht’. Slechts in 8 van de 85 zaken, werd er een geldboete opgeleid. In de meeste gevallen kwam de gerechtsdeurwaarder eraf met een waarschuwing of berisping. In ongeveer een kwart van de zaken werd zelfs geen enkele maatregel getroffen, hoewel de klacht wel gegrond werd geacht.

Deze lage straffen ontmoedigen schuldenaren om een klacht tegen een deurwaarder in te dienen bij de Kamer voor Gerechtsdeurwaarders, stelt Mulder. ,,Zo’n tuchtzaak geeft een schuldenaar meestal veel stress. Als er dan alleen een waarschuwing uitkomt, ervaren schuldenaren als dat zeer teleurstellend.” Per 1 januari 2018 moeten klagers bovendien 50 euro griffierecht betalen voordat ze een klacht indienen bij de kamer. Ook dat werpt, volgens hem, een drempel op.

,,Wij raden schuldenaren dan ook af meestal om een klacht in te dienen bij de tuchtrechter”, vertelt Mulder. Sociaal Verhaal krijgt naar eigen zeggen tussen de 15.000 tot 20.000 hulpvragen per jaar. ,,De meeste klanten vinden ons via internet of Facebook. Daarnaast krijgt we veel doorverwijzingen van het Leger Des Heils, huisartsenposten, de reclassering en gemeentes.” Sociaal Verhaal heeft een rechtswinkel in Den Haag en dit jaar komt er nog een vestiging in Rotterdam.

Volgens de vrijwilliger staan de straffen niet in verhouding tot de schade die de schuldenaren lopen als gevolg van falende deurwaarders. “Wanneer een deurwaarder bijvoorbeeld onrechtmatig beslag op een bankrekening of auto legt, kan dat grote consequenties voor iemand hebben. Mensen zakken daardoor nog verder weg in de schulden.”

Die enkele keer dat er wél een boete wordt opgelegd, is die volgens Sociaal Verhaal vaak erg laag. ,,Een voorbeeld hiervan is dat een gerechtsdeurwaarder onterecht iemand zijn eigendommen met een materiële waarde van 10.000 euro heeft laten vernietigen. De kamer acht de klacht gegrond, maar legt slechts een boete op van tweeduizend euro”, verklaart Mulder.

Niet alleen particulieren kunnen een zaak aanhangig maken bij de Kamer voor Gerechtsdeurwaarders; ook de Koninklijke Beroepsorganisatie voor Gerechtsdeurwaarders en het Bureau Financieel Toezicht (BFT) mogen bij de tuchtrechter een klacht indienen. Het BFT is financieel toezichthouder voor de zogenaamde ‘vrije beroepen’ zoals notarissen en gerechtsdeurwaarders. In 2018 ging dat om slechts 9 zaken. Het valt Vereniging Sociaal Verhaal op dat er in die zaken wel strenger gestraft is. In 8 van de 9 zaken kreeg de deurwaarder een geldboete of mocht hij (tijdelijk) zijn vak niet meer uitoefenen. ,,Blijkbaar worden deze klachten serieuzer genomen dan die van particulieren”, zegt Mulder. Klachten van particulieren leidden in 2018 in geen enkel geval tot een schorsing of uitzetting uit het ambt.

Wilbert van de Donk van de Koninklijke Beroepsorganisatie voor Gerechtsdeurwaarders is het niet eens met de kritiek: ,,Oogmerk van het tuchtrecht is niet primair om de deurwaarder te straffen. Het tuchtrecht heeft in de eerste plaats tot doel om een goede wijze van beroepsbeoefening te bevorderen.“

Bovendien is hij het niets eens met de kwalificatie ‘symbolische straf.’ ,,In de beleving van een gerechtsdeurwaarder is een berisping allerminst ‘symbolisch”, verklaart Van de Donk. ,,Vereniging Sociaal Verhaal lijkt er vanuit te gaan dat klagers alleen klagen wanneer zij ‘daadwerkelijk een punt hebben’ en dat een tuchtrechter derhalve verkeerd oordeelt wanneer hij niet meegaat in het verwijt dat de klager maakt. En dat de ernst van het handelen van de deurwaarder net zo ernstig is als dat die door de klager wordt gevoeld. Dat is echter niet reëel”, aldus de voorzitter.